گزارش چهارمین دوره تقدیر از معمار معاصر ایران

گزارش مراسم تقدیر از فریار جواهریان

هزمان با مراسم اهدای جوایز هفتمین جایزه معماری داخلی ایران

ایرج کلانتری

سخنران خوبی نیستم ولی برحسب تکلیف چند جمله ای راجع به ایشان صحبت می کنم .

آشنایی من با خانواده خانم جواهریان تقریبا یک رابطه خانوادگی وسیع است و من می دانستم که خانم فریار جواهریان فارغ التحصیل رشته معماری و علاقمند به همکاری با هم بودیم. فکر می کنم خیلی راحت تر می توانست در سیستم دانشگاهی تدریس کند و حقوق ثابت خودش را بگیرد اما این عشق، عجیب به کار در سخت ترین شرایط که ما بعد از انقلاب گرفتارش بودیم و پروژه های بسیار محدودی که آن زمان اجرا می شد در جامعه حرفه ای با سماجت هر چه بیشتر وارد تجربه حرفه ای شد.

نکته ی جالبی که من در این چند سال گذشته شاهدش بودم به نوعی تغییر گرایش در کارهای ایشان است و این نشانه انعطاف پذیری است. خانم جواهریان در اولین تجربیاتشان بسیار مصرانه پیگیر نوعی هویت بودند که به طور ملموسی از آشنایی ایشان با معماری سنتی برداشت می کردند. در عین حال ویژگی دیگری که در ایشان سراغ دارم انعطافی است که در مجادلات مخصوصا در هیئت های ژوری و در قسمت هایی که بار سلیقه ای دارد و بر ترجیحات خودشان را با بیانی شیوا و تسلط علمی می توانستند بیان کنند.

دکتر آزاده شاهچراغی

ممنونم از خانم مهندس جواهریان که به من افتخار دادند امروز بتوانم راجع به ایشان صحبت کنم و تجربه فراوانی که از همکاری در کنار یک معمار، هنرمند و هنرشناس به دست آورده ام قدردانی کنم.

روی قسمت هنرشناس خیلی تاکید دارم زیرا ایشان نگاه ویژه، جزئی نگر و تیزبین دارند که در حقیقت اثر هنری شاخصی را از میان بقیه هنرها بیرون می کشند و به نمایش می گذارند. گویی عینک خاصی به چشم دارند برای دیدن محیط، انسان، تاریخ و فرهنگ. من در ابتدای همکاری با ایشان تعجب می کردم که چطور یک نفر هم طراحی معماری می کند و هم به هنرهای دیگر مانند نقاشی، نویسندگی، طراحی صحنه، موسیقی و … بسیار مسلط و توانا هستند.

از نکات بارز ایشان این است که به جوانان اهمیت می دهند من نگاه مادرانه را در وجود ایشان همیشه حس کردم و همواره در حال آموزش به ما هستند و ما را در فعالیت هایشان مشارکت می دادند اگر کمی بخواهیم تئوریک به پروژه های ایشان نگاه کم دنبال این ایده در کارهای ایشان بودم و فکر می کردم که مسیری که ایشان طی کردند موجب شده که فضایی که خلق می کند یک روحیه مشترک داشته باشد.

به نظر من تجربه ایشان در زندگی خارج از ایران و تحصیلاتشان در آنجا موجب شده که بعد از برگشت به ایران ارزش های فرهنگی ایران را خیلی پررنگ تر از ما که در این محیط بوده ایم فرا بگیرند و این ارزش ها را در پروژه هایشان به کار برند و در اغلب کارهایشان با این که طراحی مدرن است اما احساس ایرانی بودن را منتقل می کند ولی یک احساس ایرانی بودن جدید و به روز.

امیدوارم بتوانیم همیشه از انرژی ایشان، انرژی بگیریم.

دکتر علی اکبر صارمی

صحبت کردن در مورد دوستان نزدیک بسیار مشکل است خانم جواهریان دوست خانوادگی 40 ساله من هستند، دلم می خواهد یکی از ویژگی های شخصیتی ایشان را بیان کنم. شرافت و انسان شریف بودن یک کلیشه است اما خوش نیت و خوش فکر و … همه در درون کلمه شریف جا می گیرد علی رغم کلیشه ای بودن این کلمه می خواهم بگویم که خانم جواهریان انسان شریفی هستند زیرا من در این مدت طولانی دوستی یکبار هم نشنیدم و ندیدم که از کسی بدگویی کند حتی در مورد کسانی که ممکن است مشکلاتی هم داشته باشند و این نکته حتما یکی از وجوه شرافت است.

از این واقعیت گویی های شخصی بگذریم و به کار حرفه ای بپردازیم. نسل ما که در دهه 30 و 40 تحصیل کردیم و دائما در حال سفر به همراه زنده یاد مهندس سیحون بودیم و ساختمان های قدیمی را می دیدیم، کروکی می کشیدیم و عکاسی می کردیم شناخت کلی از معماری ایرانی حاصل شده بود. اما برای خانم جواهریان که در فرنگستان تحصیل کرده بودند و بناهایی که ما در آن زمان دیدیم را شاید نمی شناخت و بعدها با آن آشنا شدند،َ ولی حس خیلی خاصی نسبت به معماری و هنر ایرانی داشتند که در پروژه هایی که با هم همکاری و همفکری می کردیم من به حساسیت ها و دقت ایشان به جزئیات که مربوط به معماری ایرانی می شود پی برده بودم.

مثلا راجع به پنجره که کف پنجره چطور باشد یا بالای پنجره صاف باشد یا قوس دار در صورتی که ساده ترین راه این است که ما قوسی زنیم و به نوعی کلیشه را برقرار کنیم و خود را به معماری گذشته وصل کنیم که این کاملا ساده انگاری است. یا مثالی دیگر یک حیاط کوچک در یک زمین محدود با تراکم بالا را چطور طراحی کنیم که یک سوراخی نباشد یا یک هواکش، کارهای خانم جواهریان حس اولیه ایرانی را به ما القا می کند. من از اینجا می خواهم به نکته دیگری گریز بزنم و این سوال را مطرح کنم که آیا چیزی به عنوان احساس زنانه بودن در کار حرفه ای و در معماری وجود دارد با این مساله صرفا جدایی زن و مرد را در این راه مطرح می کند؟

به نظر من حساسیت های محیط زیستی بیشتر غالب زنانه دارد و شهرهای ما شهرهایی مردانه و مذکر هستند زیرا پشت آن قدرت و پول است و کلا می توان گفت کلمه بساز و بفروش یک کلمه مردانه است.

رضا نجفیان

ممنون از این فرصتی که به من داده شد که بخشی از دینی که با استادم دارم را ادا کنم، دو نکته مهم از نظر من وجود دارد. یکی منش سخاوتمندانه ایشان که ناشی از اخلاق حرفه ای و نگاهشان به معمار جوان به عنوان یک فرصت و پتانسیل است. دفتر ایشان بستر خوبی است برای یک جوان که بتواند خودش را پیدا کند و جدی بگیرد. همکاران جوان ایشان در جزئی ترین مسائل دخیل هستند. نکته دیگر که فکر می کنم روی من تاثیر بیشتری گذاشته، دید هنری ایشان خارج از موضوع معماری، یک هنرمند، منتقد هنری و به عنوان شخصی که دید متفاوتی به معماری دارند و نکاتی مثل تیزبینی و دقت به جزئیاتی که شاید هیچ وقت، هیچ کس به آن دقت نکند و این نگاه همیشه به من و برای کسانی که با من کار می کنند این منتقل خواهد شد.

تهمینه میلانی

من خانم جواهریان را از دو جنبه می شناسم. اول به عنوان همکار معماری که من هم معمار هستم، ولی بیشتر در زمینه فعالیت سینمایی که هر دو ما داشتیم در این سال ها نه بطور مستقیم ولی در یک رشته کار می کردیم به همین جهت فکر کردم باید با هم نقش خانم جواهریان را در طراحی صحنه و دکور فیلم در اینجا خیلی کوتاه توضیح دهم به نظر بسیاری از سینماگران فیلم های آقای مهرجویی بعد از قطع رابطه همکاری با خانم جواهریان به طور محسوس از نظر کیفی آسیب دید. شخصیت خانم جواهریان به ظرافت ها بسیار اهمیت می دهد این دیدگاه را در سینما هم دارند و در فیلم هایی که به عنوان طراح صحنه و فردی که مشاوره هنری با آقای مهرجویی می دادند این ظرافت به راحتی نمایان است مانند فیلم های اجاره نشین ها، هامون، بانو، سارا و درخت گلابی، ایشان یک خط جدید را در طراحی صحنه و با دیدگاه هنری که هم در کارهای معماری و هم سینما می توانید ببینید به راه انداختند یعنی ارتباطی بین مدرنیته و ذهن سنتی و با فضای سنتی جدیدی به وجود آورد.

یکی دیگر از نکات با ارزش ایشان که فقط یک معمار خوب بودن نیستند بلکه یک سینماگر خوب هم هست به غیر از آن چون از نزدیک خانم جواهریان را می شناسم می توانم بگویم مادر بسیار دلسوز، همسر فوق العاده و دوست خیلی خوبی هستند. در بررسی که من راجع به تفاوت معماری در 30 سال گذشته و چند سال اخیر می کردم به این نتیجه رسیدم که تاثیر زنان معمار در ساختمان های جدید باعث بهتر شدن جای آشپزخانه در خانه شده است چون ما معتقد هستیم که به لحاظ سنتی زن قلب خانواده است و اگر حال زن خانه خوب باشد خانواده هم حال خوبی دارد اما متاسفانه از زمانی که ما آپارتمان نشین شدیم بدترین قسمت خانه متعلق به آشپزخانه بود.

من به دوستی با خانم جواهریان می بالم.

دکتر ایرج اعتصام

همکارانم تا حدی زیادی راجع به خانم مهندس جواهریان سخن گفتند و هر چقدر راجع به ایشان سخن بگوییم شاید کم باشد. به هر حال نکته ای را که می توانم خدمت شما عرض کنم در مورد دقت و ظرافتی فوق العاده ایشان، که ترکیبی جالب است از منطق و احساسات لطیف. در جلسات قضاوت مسابقه های معماری با دقت فراوان به پروژه ها توجه می کردند و دید خاصی به کارها دارند. اما در عین حال طرز فکر ایشان حالت مهربانی و عطوفت را دارد من هیچ گاه ندیدم که ایشان در برنامه ای حتی وقتی به پروژه ای رای داده می شد و مخالف نظرشان بود عصبانی شده یا آن را مردود بدانند. همیشه هماهنگ و همکار بودند و این شایستگی ایشان را در جمع معماران و هنرمندان نشان می دهد.

سپس متن تقدیرنامه بنیاد میرمیران توسط مهندس حمید میرمیران به شرح زیر قرائت گردید:

بنام یگانه معمار هستی

جریان نوین معماری ایران که من به آن تعلق دارم، تلاش دارد نوعی معماری بیافریند که معماری گذشته این سرزمین کهن را تداوم و تکامل بخشیده و بتواند جایگاه خاصی در معماری جهان را به خود اختصاص دهد.

سید هادی میرمیران

سرکار خانم مهندس فریار جواهریان

بنیاد معماری میرمیران مفتخر است به پاس فعالیت های موثر و ارزشمند سرکار عالی در زمینه های فرهنگی و حرفه ای که بی شک نتایج ثمرات درخشانی را در عرصه های معماری و شهرسازی کشور به همراه داشته است این لوح تقدیر را به حضورتان تقدیم دارد امید است همواره در راستای اعتلای فرهنگ والای معماری و شهرسازی این سرزمین کهن اهتمام ورزیده و کماکان در کلیه عرصه های حرفه ای، علمی و فرهنگی موفق و سربلند باشید.

بنیاد معماری میرمیران

فریار جواهریان

پس از آن فریار جواهریان از طرف احمد زهادی به جایگاه دعوت شده و او نیز سخنانی به شرح زیر ایراد نمودند:

من شرمنده ام که بعد از تقدیر از بزرگانی که تا پیش از من تقدیر شدند این جایزه را بگیرم. قطعا افرادی شایسته تر از من هم هستند و یا خانم هایی هستند که کارهای فوق العاده تر از من انجام می دهند و به تک تکشان می بالم و امیدوارم هر چه زودتر نوبت آن ها شود، می خواهم دو چیز را با شما درمیان بگذارم.

استادم Jerzy Soltan روزی به من گفت از هر کس سه چیز را بیشتر نمی توان یاد گرفت و من دو چیزی که از آن مطمئن هستم را با شما در میان می گذارم، اول اینکه اگر می خواهید معمار نمونه قرن 21 ایرانی باشید باید هم دانش خیلی عمیقی از فرهنگ خودتان را داشته باشید و هم دانش عمیقی از غرب و این را خوب می دانید که از اینترنت نمی توان دانش عمیق کسب کرد.

اگر کارنامه تمام معماران برجسته ایرانی را بررسی کنیم می بینید که همه آن ها دوره طولانی را در غرب سپری کردند.

مثلا مرحوم سیحون را در نظر بگیرید، آیا اگر هیچ وقت به پاریس نمی رفت و در آنجا درس نمی خواند آیا واقعا به همین اندازه موفق می شدند به نظر من شما نمی توانید فن آوری غرب را استفاده کنید بدون اطلاع از فرهنگی که این فن آوری را ابداع کرد.

حرف دوم من بیشتر برای معماران جوان است. اگر به دنبال پول هستید معماری را رها کنید، شغل های دیگری وجود دارند که شما را سریعتر به پول می رساند ولی اگر کار معماری انجام می دهید سعی کنید که کارتان خوب باشد زیرا به دنبالش موفقیت مالی نیز به دست می آورید، در انتها این که همیشه در طول عمرم این جمله از ابو سعید ابوالخیر در ذهنم بوده که سر به کار و دل به یار.

مقدمه

معماری را در شمار یکی از هفت هنر محسوب کرده اند که از دیرباز در زندگی انسانی نقشی اثر گذار داشته است. آن سه اصل ویتروویوسی که دال بر استحکام، فایده مندی و زیبایی در معماری است در معماری سنتی ایران نیز منعکس شده است. ضمن اینکه ریشه ها و بنیادهای هر جامعه در فضای معمارانه آن تاثیر دارد و حیات معماری به عوامل جغرافیایی، تاریخی، باورها و سنت ها گره خورده است پس شناخت فضای زندگی اجتماعی و تاریخی و دریافتن ریشه های سنت اندیشه و زیبایی شناسی از ضروریات حرفه معماری است چنانکه امروز کمتر معمار برجسته ای می بینیم که در کنار دانش نظری، آمیخته به سنت زیستی و فرهنگی جامعه خود نباشد. حتی معمارانی که در قلمروهای خارج از فضای زیستی خود پروژه های به اصطلاح برون مرزی را در دستور کار خود قرار می دهند به ناگزیر فضای تاریخی و اقلیمی و بافت فرهنگی آن را مد نظر دارند و ایده و امکان کار خود را در همگرایی با زمینه ها و ضرورت های اقلیم جدید تعریف می کنند. واقعیت این است که امروزه معماری در ایران و بسیاری از کشورهای مشرق زمین دچار بحران هویت شده است بنابراین آسیب شناسی ریشه های بحران و چگونگی پدید آمدن آن را باید جدی گرفت و سرسختانه به نقد وضعیت موجود اقدام کرد.

سخنرانی در مراسم

به رسم هر سال مراسم تقدیر از معمار معاصر ایرانی همزمان با مراسم اهداء جوایز معماری داخلی ایران برگزار شده است. اولین دوره این مراسم اختصاص داشت به آقای مهندس نادر اردلان در سال 1390، دومین برنامه تقدیر از معمار معاصر ایرانی مربوط بود به استاد گرانقدر آقای دکتر ایرج اعتصام، سال گذشته مراسم با شکوهی داشتیم جهت تقدیر از مهندس بهرام شیردال و امسال هم با افتخار مراسم تقدیر از خانم مهندس فریار جواهریان را برگزار می کنیم.

“من اعتقاد دارم که یک رسانه تخصصی و در جایگاه حرفه ای در هدایت جریان های اصیل آن حرفه تاثیر و نقش مهمی دارد که البته این تاثیر بستگی به عملکرد آن رسانه نیز دارد”

رویکردهای مجله معماری و ساختمان در ایران و مجله بین المللی 2A در سطح خاورمیانه پرداختن به موضوع طبیعت، البته منظورم از مبحث باغ با رویکردهای هنری و معماری هم مطرح بوه و در این زمینه خانم مهندس جواهریان از حدود 10 سال پیش و از زمانی که مجله تاسیس شده با ما همگم و هم آموزگار بوده اند. او در زمینه تحقیقات و پژوهش و همچنین طراحی، تجاربی در داخل و خارج از کشور داشته و اندیشه های او در بسیاری از اوقات “به خصوص نگرش به طبیعت” راه گشای بسیاری از مسائل در حرفه معماری در کشور خواهد بود، از این رو با احترامی که برای ایشان و عملکردشان در این حوزه قائلم متن تقدیر را که به شرح زیر تهیه شده است را قرائت می نمایم: