آسایش پایداری در سایه ساران معماری ایرانی / ترانه یلدا

 

 

 

 

 

 

 

 

گفتگو با ترانه یلدا

آسایش پایداری در سایه ساران معماری ایران

توسط احمد زهادی

زهرا ترانه یلدا دارای دکترای معماری از دانشگاه پلی تکنیک تورینو ایتالیا و دیپلم شهرسازی از دانشگاه پاریس VIII میباشد. او دارای سابقه تدریس، انجام پروژه های متعدد معماری، شهرسازی، مطالعاتی و مدیریتی است از جمله مشارکت در انتقال مسائل فنی ساخت بندر شهید رجایی در بندرعباس، مدیریت پروژ ه های شهرسازی شامل طر ح های جامع، طر حهای تفصیلی، طر حهای آماده سازی،طر حهای مکا ن یابی و امکا ن سنجی، پروژ ه های موضعی، پروژ ه های معماری مختلف، تحقیقات برای ساماندهی قوانین شهری و تشکیلات شهرداری، مدیریت کارهای رسانه ای، طراحی و اجرا در بحران زلزله بم. همچنین با مهندسین مشاور پارس بوم، بوم سازگان، هیمن، مشاورگروه معماری ایران و پیمانکاری بین المللی Italcontactors همکاری داشته است.

جایگاه معماری پایدار در ایران را نسبت به معماری جهان چگونه میبینید؟

به نظر میرسد در قدیم بهترین نمونه معماری پایدار در ایران داشته ایم.پایداری در معماری به این معنا نیست که ساختمان صرفاً محکم باشدو سا لهای دراز عمر کند، بلکه به این معناست که به قوانین طبیعت احترام بگذارد، و برای ادامه حیات از انرژی کمتری استفاده کند. در ویکی پیدیا میخوانیم:

کاربرد مفاهیم پایداری و اهداف توسعه پایدار در جهت کاهش اتلاف انرژی و آلودگی محیط زیست در معماری مبحثی به نام معماری پایدار رابه وجود آورده است. در این نوع معماری، ساختمان نه تنها با شرایط قلیمی منطقه خود را تطبیق میدهد، بلکه ارتباط متقابلی با آن برقرار میکند. به طوری که بر اساس گفته ریچارد راجرز، “ساختما نها مانندپرندگان هستند که در زمستان پرهای خود را پوش داده و خود را باشرایط جدید محیط وفق میدهند و بر اساس آن سوخت و سازشان راتنظیم میکنند”.

در ایران قدیم، سنت معماری بر اساس استفاده از انرژی منفعل بود. و تمام فضاهای یک خانه برای استفاده بهینه از انرژی خورشید در زمستانو تابستان، و نیز انرژی باد برای تهویه توسط سیستم هوشیارا نه ی بادگیرطراحی میشد.

چارچوب ارزشیابی پایداری بر چه معیا رهایی است و کدام یک به نظرشما اولویت دارد؟

انرژی صفر امروز معیار است. و هر چه در بناهای امروزمان به آن نزدیکترشویم، طراحی هوشمندانه تر است. استفاده خورشیدی اولویت دارد. ولی طراحی بنا بر اساس تهویه طبیعی و ایجاد کوران هوابین دو پنجر ه از پانلهای بازهم برای تابستان های گرم اهمیت خاص دارد. بگذریم که امروزه در اروپا انرژی خورشید و باد را به انواع مختلف در زیر زمین ذخیره میکنند و …

ارتباط معماری و شهرسازی پایدار با طبیعت را چگونه ارزیابی میکنید؟

معماری و شهرسازی پایدار با طبیعت سازگار است و با آن سر جِنگ ندارد. طبیعت را ارج و احترام میگذارد. اگر زمین طبیعی، مثل محله ی ما در دربندِ تهران، شیب بسیار زیاد دارد، و درست وسط گسل زلزله واقع شده، معماری پایدار حکم میکند که خانه ها هم مثل کوچه ها پله ای ساخته شوند و تراکم به خاطر خطر زلزله زیاد نباشد. حال اگر توجه کنید اینجا درست بر عکس شده! تمام محله زیبای قدیم با خانه های پله ای وشیروانی های مخصوص ییلاقات را با اجازه شهرداری خراب کرد ه اند تاهیولاهائی 8 و 10 طبقه بسازند. درست روی گسل بزرگ شمال تهران!این کار یعنی ضد پایداری عمل کردن و پول و ثروت را دور ریختن! باشکل و ریختی نا مناسب برای شهر!

ارتباط پایداری آسایش را چگونه میبینید؟ آیا با هم در تناقض هستند؟

پس پایداری دقیقاً یعنی هماهنگی و سازگاری با طبیعت. و از همین رو زیبائی و آسایش را نیز با خود میآورد! زیرا آنچه با عقل و درایت همراه است، زیبا نیز هست. مثالی خارج از ساختمان بزنیم. در اقلیمی گرم وخشک که خدای این طبیعت دما غهای انسا نها را متناسب با نیازهای تنفس در این آب و هوا آفریده، تا هوا را پس از تهویه و تصفیه استنشاق کنیم، آیا دما غ های آدمیان باید زشت شناخته شوند چون با معیارهایاروپائی بزرگ و ناهنجار محسوب میشوند؟ در ساختمان هم زیبائی راباید با عملکرد سنجید و با سنتی که طی سالیان خود را با طبیعت وفق داده و به اینجا رسیده! البته سنت را باید با نیازهای امروزی تغییر داد و به روز کرد.

آیا در تجارب شخصی شما برای ایجاد یک معماری پایدار هزینه های بیشتری به پروژه تحمیل گردید؟

بله هزینه های پایداری در ابتدای کار بیشتر است. پانلهای خورشیدی گرا نند. ولی خیلی سریع هزینه خود را جبران و مستهلک میکنند.

الان در تمام ده کوره های ترکیه و هند پانل خورشیدی هست. چون آ نها سوخت مفت ندارند و شعورشان را مجبورند با آینده نگری به کار بیاندازند. در حالیکه ما 5 برابر سرانه متوسط جهانی انرژی مصرف میکنیم! تازه در کشوری که در آن آب و هوا نسبتاً معتدل است.

نقش قوانین را در توسعه معماری پایدار چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا فکر میکنید قوانین موجود کافیست؟

علاوه بر نقش قوانینی مانند مبحث نوزدهم در ضوابط و آئین نامه های ساختمان “ BUILDING CODE “، شعور و درایت جمعی و آگاهی عمومی هم شرط است. وقتی در شهر ما تقریبا همه دمِ درشان را با شلنگ آب آشامیدنی می شویند و 2 ساعت هم برگهای روی زمین را با آب جمع می کنند، چه قانونی میتوان برایشان گذاشت؟ زمانی که همه ی معماران شهر ساختمان سینمائی را تحسین می کنند که نمای آن شیشه ایست،این را با کدام قانون میتوان درست کرد؟ البته تازگیها صحبت از کاربرد شیشه تنها در درصدی از نمای بر جها شنیده می شود. ولی آیا چنین خواهد شد؟

آیا برای توسعه معماری پایدار در جامعه تعهد و باور معماران کافیست؟

بله کافیست. اگر معماران ما تعهد و باورشان به معماری پایدار را با شناخت عمیقی از این فلسفه به طور کلی همراه کنند، بخش عمد ه ی مسئله حل است!

به نظر شما کدام پروژ ه های اجرا شده در سه دهه اخیر ایران اصول معماری پایدار را رعایت کرد ه اند و آیا شهرهای ما پایداری شد ه اند؟نمیدانم.چه راهکارهایی را برای همسوئی بیشتر معماری و شهرسازی ایران با پایداری پیشنهاد میکنید و نظر شما چه پروژه هایی میتوانند به عنوان الگو دراین زمینه مطرح گردند؟

خیر شهرهای ما مرتباً ناپایدارتر شد ه اند. اگر چه بسیاری نما های سنگی وصیقلی، ظاهراً محکم و پایدار به نظر می آیند.

چنانچه مایل هستید مطلب تکمیلی دیگری در این راستا را بیان نمائید.

فکر کردن! فکرکردن! طراحی به زیبائی و با فلسفه و آگاهی! و اجتناب از قر و قنبیل و زلمب و زیمبو!__

منتشر شده در شماره 39، تابستان 93