شهر پاراگون (ایده‌آل)
انجمن تعامل شهری
موسس و برگزار کننده :
فصلنامه 2A (مرکز بین‌المللی مطالعات معماری 2A)
تحقیق و تألیف :احمد زهادی
موضوع : شهر ایده آل برای زندگی متعادل با تمام ابعاد رشد و پیشرفت
مرجع:
2A Magazine – International Hub for Architectural Studies
www.2aincorp.com
توجه: تالیف و عملکرد پاراگون سیتی ( انجمن تعامل شهری) کاملاً در سطح بین‌المللی است و اینجا ترجمه فارسی برای دعوت از شهرهای کشورمان تنظیم شده است.
چرا مجله 2A تصمیم به ارائه شهر پاراگن گرفت ؟
هر توسعه شهری احتمال دارد به شکل‌های گوناگون بر افراد مختلف تاثیر بگذارد. مجله 2A طراحی را ابزاری برای حل مشکل می‌داند که طرح را بازسازی، و آن را به واقعیت تبدیل می‌کند. “شهر پاراگون – انجمن تعامل شهری” به عنوان مرکز مطالعات توسعه شهری و زندگی متعادل- می‌خواهیم طراحان در چارچوب ارگان ها و سازمانهای مدیریت شهری و یا شهرداری‌ها با بهره گیری از نبوغ فکری و خلاقیت خود، پاسخ‌هایی برای پیچیده‌ترین مسائل زندگی ما پیداکنند، راه‌حل‌هایی که پاسخگوی نیازهای مردم، چاره‌ساز و در نهایت، مقرون به صرفه باشند.
حاصل و پیامد زندگی در شهری چون پاراگن، کمک به شهروندان برای زندگی کردن با اضطراب کمتر و آرامش بیشتر، و در نتیجه اجتناب از اتلاف انرژی خلاق آنها و امکان زندگی‌کردن به شیوه‌ای مثبت‌تر، مهربان‌تر، دوستانه‌تر و خلاقانه‌تر است. در چنین شهرهای مطلوبی اعضای جامعه در همه گروه‌های سنی، این قابلیت و فرصت برای رشد و زندگی کردن هماهنگ و با آرامش را خواهند داشت.
– ارائه ساختاری با ارزش در چارچوب معرفی شهرها طبق دسته بندی های مطالعاتی پاراگون سیتی (شهر ایده‌آل) ارائه میگردد.
– پاراگون سیتی (انجمن تعامل شهری) شرایط شهر را بر اساس دسته بندی های مطالعاتی خود ثبت مینماید و به عنوان مرجع مستقل و در سطح بین‌المللی منتشر میگردد.
مقدمه :
برنامه ریزی و طراحی شهری، فرایند تعریف محیط کالبدی زندگی در شهرهای بزرگ، شهرستان ها و دهکده ها محسوب می شوند. این هنر خلق مکان است و متضمن طراحی و برنامه ریزی ساختارها، مجموعه ساختمان ها و فضاها در کنار مناظر بوده و محقق کننده ی فرآیندهایی است که رونق توسعه ی شهری را ممکن می سازند. برنامه ریزی و طراحی شهری نیروهایی کمک کننده برای راهبران شهری در جهت انجام توسعه ی پایدار هستند. این دو، راه های برای ایجاد تغییر هستند. برنامه ریزی و طراحی شهری می توانند با در نظر گرفتن زیرساخت ها در کنار سرمایه گذاری ها در بخش خدمات و برقراری تعادل میان تقاضای رشد و الزامات حفاظت از محیط زیست در برابر تخریب، به بهینه سازی اختصاص بودجه ی اجتماع کمک کنند. این دو حوزه با توزیع توسعه ی اقتصادی در مناطق تعریف شده به اهداف اجتماعی دست می یابند.
همچنین با برقراری پیوند و در نقش میانجی، میان حاکمیت محلی، بخش خصوصی و اجتماع اتحاد برقرار می کنند. در این پروژه، «شهر ایده آل» به عنوان شهری پیشگام در خلق محیط مسکونی مطلوب برای ساکنین سراسر جهان معرفی شده است. در این راستا، چارچوبی برای کمک به راهبران شهری برای تحقق یافتن چشم انداز و تبدیل آن به واقعیت، با استفاده از فضا به عنوان منبعی ویژه برای توسعه در کنار دخیل کردن ذی نفوذان در فرایند، پایه گذاری شده است. در رابطه با ایده ی شهر ایده آل، به طراحانی با ذهن خلاق و درخشان نیازمندیم که بتوانند برای پیچیده ترین مشکلات زندگی شهری راه حل هایی ارائه دهند که پاسخگوی نیاز مردم بوده، مدبرانه و مقرون به صرفه باشند. نتیجه ی حاصل از زندگی در چنین شهری، کمک به ساکنان برای داشتن آرامش و صلح بیشتر، استرس کمتر و در نتیجه عدم اتلاف خلاقیت آنان بوده و به ایشان اجازه ی زندگی در وضعیتی بهتر، پرمهرتر و نوآورانه تر می دهد. در چنین شهری، تمامی اعضای جامعه از هر سنی، پتانسیل و فرصت رشد و زندگی صلح آمیز و آرام دارند.
چشم انداز
شهر ایده آل شهری بزرگ و مدرن است که گذشته را با انرژی و سرزندگی پیوند می زند.
طراحی شهری راهی است که شهرها برای یکپارچه سازی جمعیت ساکن خود با محیط اطرافشان، از طریق آن شکل می گیرند. چشم انداز اصلی شهر ایده آل و ” شهر ایده آل برای زندگی متعادل، با رشد و تکامل چندجانبه ، گردهم آوردن معماری، فضای عمومی، پایداری، عدالت اجتماعی، حمل و نقل، در کنار سایر ویژگی های زندگی شهری برای خلق فضایی است که به شکلی آگاهانه تمامی مسائل ذکرشده را مورد توجه قرار دهد.
- ایمنی و امنیت شهری
ایمنی و امنیت شهری علاوه بر مفاهیم “عدم امنیت واقعی” و “عدم امنیت اظهارشده”، می تواند به چیزی بیش از چند گونه ی جرایم اشاره داشته باشد. در راستای تعریف تهدید برای ایمنی و امنیت عمومی نیاز به تعریف هدف و همچنین رسیدگی مبتنی بر شواهد به آسیب پذیری ها است. برای شکوفایی شهر ایده آل برای زندگی متعادل با رشد و تکامل چندجانبه، مسئولین باید ارزیابی ایمنی و امنیت را بر اساس جمع آوری و تحلیل آمار کمی و کیفی و با همراهی ذینفعان مربوط و همچنین اجتماعات صورت دهند.
- سلامت جسمانی
ساکنین برنامه ریزی شهری همانند بخش سلامت عمومی، ماموریتهایی جهانی را علاوه بر چشم اندازها تعریف می کند. هردو برنامه ریزی شهری و سلامت عمومی] قصد دارند تا سلامتی انسان را ارتقا دهند، بر ارزیابی نیاز به اندازه ی ارائه ی خدمات تاکید کنند، با سیستم های اجتماعی پیچیده تعامل داشته باشند، به تراز جمعیتی توجه کرده و بر فرایند مشارکت مبتنی بر اجتماع تمرکز کنند. هر دوی این حوزه ها بر الزامات مرتبط با جمعیت در معرض خطر متمرکز هستند. ما بر این باوریم که برای دستیابی به وضعیت ایده آل در برنامه ریزی شهری، متخصصین باید بر ارتقای سلامت افراد و اجتماعات با ایجاد فضاهایی مناسب، عادلانه، سالم، با سازمان دهی خوب و موثر، برای زمان حال و آینده کار کنند.
- شهر ایده آل و نوآوری
بهترین راه برای پیشرفت کردن یک شهر، تجهیز کردن ساکنین آن است. نوآوری ها در تکنولوژی، خدمات و همچنین حکمروایی، تنها درون هر یک از این حوزه ها خلاصه خلاصه نمی شود، بلکه هر کدامشان راه ها و ابزارهایی برای طرح ریزی رفتارها و سرزنده سازی زندگی ساکنان شهر هستند. تمامی نوآوری ها باید بر ساکنان تمرکز داشته باشند، بر اصول جهانی طراحی حرکت کنند و قابل استفاده برای مردم در هر سنی و با هر توانایی باشند.
- شهر به عنوان مولد خلاقیت
در حال حاضر «خلاقیت» به عنوان یکی از عناصر حیاتی توسعه ی شهری شناخته می شود، یعنی به عنوان راهی برای پاسخگویی به نگرانی ها در زمینه ی جهانی سازی، تغییرات تکنیکی و رقابت شهری بین قاره ای. بی تردید خلاقیت می تواند وسیله ای برای مقابله با کاهش مداوم منحصر به فرد بودن فرهنگ های محلی و منطقه ای، از طریق جایگزین کردن آن با منحصر به فرد بودن فرهنگ شهر باشد. خلاقیت می تواند روشی برای قوی تر ساختن اقتصاد محلی و دستیابی به نهاد اجتماعی و همه شمولی در جامعه ی مدنی باشد.
- شهری که برابری جنسیتی را پشتیبانی می کند
در گذشته فضاها به گونه ای طراحی می شدند که از نقش ها و هویت های جنسی پیروی می کرده اند و همچنین به آن ها استمرار می بخشیدند. توجه به مسائل جنسیتی در برنامه ریزی، امری ضروری برای موفقیت در بازیابی اقتصادی و همچنین دستیابی به شمول اجتماعی است. در هنگام برنامه ریزی برای یک شهر ایده آل، هدف ما شناخت موانع، بررسی دقیق سطح های برنامه ریزی، پیشنهاد تغییرات و ارجاع به نمونه های موفق است. برنامه ریزی شهری با داشتن دیدگاه حساس به جنسیت، چشم اندازی گسترده از شهروندان را با ترسیم زندگی و تجربه ی متفاوت فضا توسط زنان، مردان و جنسیت های دیگر فراهم می سازد.
- شهر به مثابه ی ارتقادهنده ی فرهنگ
فرهنگ در توسعه ی شهری به عنوان بخشی حیاتی در همه ی زمینه ها محسوب می شود. موضوعات فرهنگی بخش ضروری از زندگی هستند. گنجاندن برنامه ریزی فرهنگی در روند برنامه ریزی به صورت اجتناب ناپذیری منطقی است. اگر به توسعه به عنوان ارتقادهنده ی استانداردهای زندگی نگاه شود، تلاش های صورت گرفته در راستای توسعه، دنیای فرهنگ را نادیده نخواهد گرفت.
- توجه به پایداری
نگرانی ها در رابطه با تغییرات اقلیمی، انرژی تجدیدپذیر، آب و هوای پاک و کاربری زمین، توجهات را به سمت پایداری، خصوصا برنامه ریزی شهری پایدار سوق داده است. برنامه ریزی شهری پایدار، راهبردهایی برای توسعه است که علاوه بر تضمین سکونت پذیری، اجتماع را نیز در طول زمان به سمت خود پایداری هدایت می کند. در اینجا ایده ی اصلی برای برنامه ریزی پایدار، بیش از چند نظام را دخیل می سازد؛ معماری، مهندسی، علم محیط زیست، حسابداری و اقتصاد، علم مواد، حمل و نقل، تکنولوژی، حقوق، توسعه ی اقتصادی و بخش دولت. این شیوه ی برنامه ریزی در مواجهه با کاربری زمین و اثر آن بر منابع طبیعی، رویکرد خلاقانه را در کنار رویکرد واقع گرایانه پیش می برد.
- شهر به مثابه ی حافظ هویت فرهنگی و تاریخی
با شناسایی و انتخاب یک شهر به عنوان یک شهر موزه، این شهر نشان شهر پاراگون را دریافت می کند. در مورد شهرهایی که به عنوان یک شهر موزه شناخته می شوند ، سه نکته مثبت، قابل توجه و موثر وجود دارد: – هویت و شکل شهر به مدت طولانی تری و خاص حفظ می شود. – این اهمیت و شکوه، شهر و جامعه منحصر به فرد آنها را یادآوری خواهد کرد و موجب افزایش حس تعلق شهروندان شده و در نتیجه موجب مراقبت و محافظت بیشتر شهروندان از شهرهای خود می باشد. – با ترویج فعالیتهای فرهنگی در کنار توجه به موضوع حفاظت و باززنده سازی آنها موجب رشد منافع اقتصادی آن شهر خواهد شد.
دسته‌بندی‌ها :
- کلان‌شهرها:
برنامه ریزی برای کلان شهر بیشتر به شکل توسعه است تا به شکل بیانیه ای قطعی. مادرشهر از نمونه های اولیه ی توسعه ی فیزیکی تجمع شهری است که به مثابه ی الگویی برای هدایت سازندگان شهر برای سازماندهی به سرمایه گذاریشان و ارزیابی چشم انداز موفقیتشان به کار می رود. در این حوزه، فرآیند شامل طراحی متعلقات کالبدی، اجتماعی، مقرون به صرفه و جغرافیایی کلان شهر برای رسیدن به یک ساختار است).
- شهرها:…..
- شهرهای توسعه یافته
طراحی شهری شهرهای توسعه یافته، با طراحی و سامان دهی ساختارها، فضاهای عمومی، سیستم حمل و نقل و خدمات در ارتباط است و با آمیختن طراحی ساختاری، معماری منظر و برنامه ریزی شهری، حوزه های شهری را زیبا و مطلوب می سازد.
- شهرهای در حال توسعه
برنامه ریزی شهری در شهرهای در حال توسعه، فرآیندی تکنیکی است که با رشد، استفاده ی بهینه از زمین، حفاظت از محیط، رفاه اجتماع و طراحی محیط شهری سر و کار دارد.
- شهرهای چندفرهنگی
چند فرهنگی بودن ، تنوع فرهنگی و فکری را درون یک جامعه حفظ می کند و پتانسیل گردهم آوری مردم با پس زمینه های فرهنگی مختلف را بالا می برد. همچنین با ارائه ی فرصتی برای درک درکنار هم بودن به مردم، می تواند شکاف های اجتماعی را کاهش دهد. طراحی و برنامه ریزی شهری برای مناطق با اختلاط فرهنگی نیازمند شناخت راه هایی است که گروه های با فرهنگ یا سیستم فکری متفاوت بتوانند از طریق آن با فضاهای عمومی پیوند برقرار کنند.
- شهرهای با ویژگی های تاریخی، هنری و فرهنگی متمایز
الگوهای متنوع در استفاده از فضاهای عمومی، نتیجه ی تفاوت در ارزش های فرهنگی، تاریخی و هنری شهرها است. در برنامه ریزی برای چنین شهرهایی، برنامه ریزان باید مشارکت عمومی مداوم و گسترده را در نظر گیرند. در نهایت این ویژگی ها، طراحی را برای تغییر ترجیحات و ارزش ها در طول زمان انعطاف پذیر می سازند.
- شهر موزه
شهر موزها و اهمیت آن در قرن ۲۱
نگاه به میراث فرهنگی در گذشته به چشم شی ای بود که ماندگار و جاویدان می ماند، ولی امروزه این دیدگاه تغییر کرده و مفهوم جدیدی پیدا کرده است و آمیزه پیچیده ای از تاریخ، آداب و رسوم، زبان، فرهنگ و طبیعت را در بر می گیرد.
شهر موزه عبارت است از : فضاها و ساختمان های موجود در منطقه که با مدیریت شهری و حفظ شرایط فرهنگی و تاریخی موجود و بیان روایت گذشته و به زبان امروز شکل گرفته باشند و استفاده از فضاهای جدید متناسب و هماهنگ با محیط و هدفمند خواهد بود.
پس از گذر از بحران های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در روند تاریخی قرن بیستم و پشت سر گذاشتن جنگ های جهانی و ملیتی که آسیب ها و بحران های زیادی را ببار آورد، مفهوم شهر موزه با هدف بهبود بخشیدن به شرایط فرهنگ و اقتصاد و با اهداف زیر شکل گرفته است.
- حافظت از میراث فرهنگی و تاریخ ارزشمند (باقیمانده) در محل
- مفهوم بخشیدن به این میراث و ایجاد رونق در شهر
- مکانی جهت حفظ و ارائه ارزش های فرهنگی و هنری مربوط به لایه های تاریخی و ارائه آن به سبک زندگی امروز و تعامل بین انسان – تاریخ و رسوم .
- مکانی جهت توسعه پایدار گردشگری از طریق جذب، ساماندهی و ارائه امکانات و خدمات لازم در جهت کسب رضایت گردشگران .
- مکانی با امکان ایجاد و گسترش فرصت های شغلی پایدار برای جوامع محلی شهر موزه با ایجاد پل ارتباطی بین گذشته و حال، از هویت فرهنگی جوامع حمایت کرده و به رونق آن ها کمک می نماید.
بنابراین واژه “شهر موزه” کانون توجه به حافظت، معرفی، آموزش، تاریخ و فرهنگ، تعاملات اجتماعی، میراث طبیعی خواهد بود.
مقاصد توریستی به عنوان رکن اصلی به حساب نمی آید اما با رعایت حفظ و نگهداری ساختار اصلی در تمام ابعاد حرکت در جهت پایداری شهر موزه ها و همراه با برنامه ریزی در این خصوص، مطلع خواهد بود.
شهر موزه به عبارت دیگر :
به دور از پیشینه های تاریخی یک شهر که همواره عامل مهمی در “دیده شدن” یک شهر محسوب می شوند، عواملی وجود دارد که پتانسیل “دیده شدن” را دارند ولی نیازمد اتخاذ تدابیری هستند که در سیالیت بی حد و حصر شهر، آنچنان جلوه کنند که بیننده ی محروم از “دیدن” را به مکث وا دارند. فرهنگ فولکلیور، طبیعت بکر، تعاملات اجتماعی خاص، منش زندگی، آداب غذابی، آداب خاص پوشش و هزاران هزار جزء سازنده ی دیگر که همگی در هزارتوی بی شاخ و دم هر شهری محو شده اند، نقاط مکث پرقدرتی اند که نه تنها موجب “دیده شدن” شهرند بلکه خود نیز تشنه ی “دیده شدن”هستند. جدای از این اجرای سازنده ی به ناچار پنهان از نظر، بسیاری از ارزش هایی که شهر شهره به آن هاست. آنچنان نامعین اند که بیشتر أوقات یا باید در میان خط و خطوط نقشه های راهنمای گردشگری به دنبالشان بگردیم و یا بسیار اتفاق می افتد که در گذر از کوچه پس کوچه های قدیمی شهر، بی تفاوت از کنارشان می گذریم، حال آنکه ذات شهر به خودی خود بسیاری از ویژگی های نحو فضای موزه را داراست.
- شهرهای خلاق
شهرهایی که بنیان های لازم برای توسعه در زمینه های ذیل را ایجاد کرده باشند: ابتكارات و ایده های خلاقانه، پروژه های خلاقانه، رشد پایدار، ایمنی محیطی، تولید انرژی پاک، ترویج ارزش های انسانی، تضمین سبک زندگی سالم برای تمامی افراد جامعه، ایجاد نظام آموزشی مترقی و مطبوع برای کودکان و جوانان
- شهرهای تفریحی و گردشگری
زندگی شاد، سرگرمی، تسهیلات ورزشی و اقامتگاه های توریستی مانند هتل ها و پاتوق ها.
- تسهيلات خاص برای افراد با نیازهای خاص: سالمندان و معلولین
- اکو موزه
تعریف : اکو موزه سازمانی است که میراث و خاطره طبیعت، تاریخ، فرهنگ و صنعت را ارج می نهد و با هدف رسیدن به توسعه پایدار آن را مدیریت، تفسیر، معرفی و حفاظت می کند.
چهار عنصری که باید در تعریف اکو موزه ها دیده شود عبارتند از :
- زنده بودن سایت (حضور جوامع محلی الزامی است)
- معماری همگون با طبیعت
- ویژگی ها و جاذبه های بارز طبیعی و فرهنگی
- واجد ارزش حافظتی
ویژگی های اکو موزه را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- منطقه ای بدون حد و مرزبندی مشخص
- ابزاری جهت معرفی میراث معنوی و غیر ملموس با ارزش
- مکانی با هویت و مفهوم محلی: اکوموزه به تشویق مردم بومی به شرکت در فعالیت های که هدف آن حفظ فرهنگ آن ها و کمک به درک آینده است، می پردازد.
- مکانی جهت حفظ و ارائه شیوه های پایدار تعامل بین انسان و طبیعت
- مکانی جهت جلب مشارکت فعالانه جوامع محلی، در واقع اصل مشارکت مردم به عنوان نقطه تمایز اکوموزه ها با سایر موزه های سنتی است.
- مکانی جهت توسعه پایدار گردشگری از طریق جذب، ساماندهی و ارائه امکانات و خدمات لازم در جهت کسب رضایت گردشگران
- مکانی با امکان ایجاد و گسترش فرصت های شغلی پایدار برای جوامع محلی اکوموزه با ایجاد پل ارتباطی بین گذشته و حال، از هویت فرهنگی جوامع حمایت کرده و به احیاء آن ها کمک می نماید. در عین حال متنوع و غیر کسالت آور است و در این راه مردم محلی از کودکان تا والدین آن ها را به چالش می کشد و بر میراث معنوی، شفاهی، غیر ملموس و حفاظت شده تاکید می نماید.
اهداف اکو موزه :
اهداف اکو موزه را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- حفاظت از میراث فرهنگی موجود در منطقه اکو موزه
- حفاظت از منظر فرهنگی – طبیعی روستایی.
- حفاظت از منظر کشاورزی سنتی.
- حفظ محیط زیست طیعی و روش های سنتی زندگی مردم بومی.
- حفاظت از میراث معماری و صنایع دستی با ارزشی که دردست تخریب یا فراموشی است.
- حفاظت از مراث ارزشمند ملموس و غیر ملموس.
- دیده شدن طبیعت در کنار محیط فرهنگی و بومی.
- حفظ منابع محیط زیست و انتقال آن به نسل های آینده (جهت رسیدن به توسعه پایدار).
- احیای هویت بومی در ارتباط با شیوه های زندگی سنتی در دست فراموشی.
- حفظ ویژگی های محلی و قومی و جلوگیری از رنگ باختن ویژگی های بومی در مقابل تهاجم فرهنگی به عنوان یک ابزار در بازسازی جامعه (community regeneration) بالا بردن سطح زندگی بومی.
- دستبابی به ابزار برنامه های فرهنگی – اجتماعی و اکولوژیک جهت مشارکت جوامع محلی در حفظ و استفاده از میراث فرهنگی و طبیعی.
- توسعه استقلال و هویت جامعه از طریق بالا بردن آگاهی مردم از مکان، گذشته خود و موفقیت های محلی شان.
- گسترش سرمایه گذاری های تفریحی – توریستی با ایجاد مشاغل جدید و بهبود اقتصاد محلی
- ایجاد انگیزه کشف منطقه و شناخت فرهنگ محلی
- ایجاد فضای مطلوب جهت تمدد أعصاب
- گسترش سرمایه گذاری تفریحی – توریستی با ایجاد مشاغل جدید و بهبود اقتصاد
- توسعه اقتصادی – اجتماعی پایدار
در این جا لازم به یادآوری است مفهوم حافظت، به حفاظت آداب و سنن زیست و شناخت آن ها که تنها به حفظ فیزیکی عناصر کالبدی و ارائه عناصر معنوی در زمان حال منجر شود، محدود نمی گردد آنچه که حفاظت و مشارکت را تضمین خواهد کرد، پایداری آن ها است و تحقق این پایداری تنها نمی تواند در زمان حال تعریف شود، بلکه به طور تنگاتنگی با آینده پیوند دارد.
شاخص‌های شهر پاراگن
کیفیت مطلوب:
- تاثیر برنامه‌ریزی شهری براقتصاد خرد
- بهبود سلامت جسمی و ذهنی ساکنان
- ارتقاء فرهنگی شهرها
- مدیریت منابع
- آگاهی های محیطی
- حفظ و تجدید حیات میراث شهری
- آموزش اجتماعی
استراتژی مطلوب :
- امنیت شهر
- ایمنی شهر
- دسترسی شهری ( کیفیت دسترسی ها و مسیرها )
- سازگاری شهر
- معنویت شهر
- تحرک و پویایی شهر
رویکرد مطلوب :
- شهر پویا
- شهر خلاق ( شهر به مثابه مولد خلاقیت و نوآوری)
- برابری شهری ( برابری شهر)
- آرامش اجتماعی و زندگی سالم
- شهر هوشمند
- شهر تاب‌آور
- حق نسبت به شهر ( احترام به حقوق اساسی و ارزش های انسانی )
- برنامه ریزی زمینه ای
- توسعه پایدار
- شهر ناظر
