فضای مقدس مساجد / احمد زهادی

فضای مقدس مساجد

احمد زهادی

Sacred Space of the Mosque

Ahmad Zohadi

سرمقاله شماره 30 فصلنامه معماری و ساختمان

In this issue we will focus on the subject of “Architecture of Mosque”. Mosque is known as a space which is deshined to transcend the human soul and to direct his attention toward the sacred and divine source. whenever a person walks into the inner spaces of a mosque, the amazing space of the mosque awakens his the inner feeling and leeds him to look inside of himself. This ineer space attract our soul in a subcommittees way and guides us toward itself. Our goal is to emphesaize on this gradual transformation and consequently reaching to a sacredness in contemporary architecture, meaning the understand of space in which the length of time is expanded and without doubt many times the spiritual spirit overshads the economical accept in design and buildings.

در ادامه ی موضوعات مطرح شده در شماره های منتشر شده ی مجله معماری و ساختمان و در جهت تاکید مباحث معماری و معنویت، در این شماره به موضوع معماری بناهای مذهبی مساجد می پردازیم. مسجد همواره به عنوان فضایی که روح انسان را در جهت تعالی بخشیدن و توجه به ذات اقدس بارتعالی سوق میدهد، شناخته شده است. زمانی که به فضای درون مسجد قدم می گذاریم، فضای شگفت انگیز مسجد حسی درونی را در ما بیدار می کند. این فضای درونی به شکل ناخودآگاه و به تدریج روح ما را جذب می کند، ما را به سوی خود هدایت می کند و زمان بودن را گسترش می دهد. با پیدایش مساجد علاوه بر بوجود آمدن فضای مقدس جهت عبادت، امکان تجمع طبقات مختلف برای حل و فصل مسائل اجتماعی ایجاد گردید. مسجد در حقیقت چهار سوی برخوردهای مردمی و تبادل نظرهای فرهنگی اجتماعی، سیاسی و روابط عمومی محله بوده است. این بناها در حقیقت مراکز فرهنگی بسیار گسترده ی زمان خود، در زمانی که هیچ امکانی برای تجمع و تبادل افکار مردمی وجود نداشت و واحدهای خانواده فضای گردهم آیی را در دسترس نداشتند، محسوب میشدند. این بناها بر اساس ایجاد روابط مستحکم اجتماعی و آیین های مردمی بنا شده بودند که حجرهها و فضاهای مجاور آنها امکان در خلوت بودن و اندیشیدن را فراهم می آورد و مکتب ها و کلاس های درس امکان فراگرفتن علم و ادب و معرفت را فراهم می کردند. هنر تزئینی در سطوح گسترده و گنبدهای مساجد در رابطه با عظمت و ارزش های معماری، زائیده اعتقادات عمیق و فلسفه های اجتماعی و آیین های مذهبی مردمی بود. عملکرد چنین بناهایی در حقیقت به جز یک مکان مقدس زمینه سازی فرهنگی و اجتماعی برای برخورد طبقات مختلف مردم با یکدیگر بوده است. اشاره می نمایم یکی از دوستانم (Halle Professor) که در سالهای قبل رئیس دانشکده معماری دانشگاه Catholic University در واشنگتن بوده، تجربه مهمی در فضاهای روحانی چهار مسجد همراه با دانشجویان خود داشته است، که همراه با یک درک و تلقی معنوی فضا بوده است. در این تحقیق اهمیت درک، جذب و تاثیر یک فضای روحانی و معنوی که منجر به یک تحقیق معماری گردیده بود را دریافتم و با شما خوانندگان محترم مجله معماری و ساختمان به اشتراک می گذارم. متن زیر ترجمه صحبت او به طور خلاصه همراه با نمایش کارهای ایشان در این سفر بوده که تاکید در تاثیر این مهم در معماری است . جربا جزیره ی بزرگی است که در راس جنوبی کشور تونس قرار دارد. گروهی از دانشجویان معماری دانشگاه کاتولیک امریکا در سال ۱۹۸۹ به همراهی ۳ دانشجو از دانشگاه تونس و هدایت پروفسور هالت به جزیره جربا سفر کردند. در این سفر تحقیقی که صورت گرفت، آنها چهار مسجد را مورد بررسی قرار دادند و نقشه های معماری از آن تهیه و ترسیم کردند. مدارک نقشه های مقدس در کنار هم قرار دارند، وجود دارند. نقشه های تهیه شده هم شاعرانه است و هم فنی و تخصصی۔ این مساجد همجوار، در مرکز باغی که به شکلی دقیق آبیاری می شد، قرار داشتند و ارتفاع مناره های این مساجد به بلندی و حتی بلندتر از درختان نخلی که در اطراف قرار دارند می رسد. یک لایه از رنگ سفید پلاستیک به شکل ممند (یکپارچه) تمام قسمت های این مجموعه مساجد را می پوشاند. فرم یک پارچه و ساده ی مساجد که از مصالح ساده و بی آلایش ساخته شده است، باعث پدید آمدن یک سطح تفکیک ناپذیر که شامل فضاهای سنتی برای نماز گذاری، فضاهای خدماتی و انباری و سکو با | مثير بلندی که مقدس بودن فضا را توصیف می کند، می شد. چیدمان ساده ورودی ها، پنجره ها و گنبدها که بر روی دیوارهای سنگی سنگین که به وسیله ی ردیفی از حائل هایی به شکل های بسیار متنوع مستحکم شده بودند، همه و همه سیب فضایی منحصر به فرد و روحانی شده بود که ما را به سوی حفظ معنویت سوق می داد». بنابر این معماری، طراحی و احداث یک فضای روحانی و معنوی (مسجد) کاملا با حس درونی مرتبط و این تحقیق یک تجربه گروهی در حس یکرنگی و همدلی و رابطه آن با فضای مقدس و روحانی

مسجد استترسیمی (Drawing) دستی این ساختمان های صمیمی و بی آلایش که در آن عناصر عمیق، شاعرانه و