پایداری یعنی چه؟ / کامران دیبا

گفتگو با کامران دیبا

پایداری یعنی چه؟

توسط فریار جواهریان

کامران دیبا، معمار و شهرساز، در سال ۱۳۱۵ در تهران متولد شد و فارغ التحصیل رشته معمارى و شهرسازى دانشگاه هوارد واشنگتن در سال ۱۹۶۳ است.

او در سال 1967مهندسین مشاور “داض” را بنیانگذاری کرد که در طول 12 سال پروژه های عظیم و متعددی را اجرا نموده است. از جمله فعالیت هایی او میتوان به شرکت در مسابقه معمارى بنیاد آقاخان و برنده شدن طرح معمارى شهرک شوشتر و طراحى و اجراى آثارى چون موزه هنرهاى معاصر تهران، پارک و فرهنگسراى شفق، پارک و فرهنگسراى نیاوران، تعداد زیادی بنا در دانشگاه چمران )جندى شاپور (اهواز، و … اشاره کرد که اکثر آثار ایشان به ثبت ملی در آمدند.

معماری پایداری یعنی چی؟ آیا معماری ناپایدار هم داریم؟ معماری موقت ناپایدار است. اکثر قریب به اتفاق معماری پایدار است. اگرمنظور استفاده انرژی آفتاب یا باد است، چه ارتباطی به پایداری دارد؟ من در منزلم چند پانل آفتاب گیر داشتم. پس از چند پانل،ساختمان من پایدار می شود؟ در جنوب اسپانیا که تابستان ها گرم است، دیوار را دو جداره می سازیم. آیا معماری پایدار می شود؟در یک همایش حرفه ای در دسامبر 1996 ) 1375 شمسی( و دعوت به کنفرانسی در واشنگتن به نام Sustainable Landscaping Design در “مناطق خشک” اولین بار نام Sustainable Landscaping درطراحی به گوشم خورد، نتیجه ای که به دست آمد، این بود که: درطراحی محوطه های بزرگ که متکی به آب باران است، بوته کاری یادرخت کاری باید به نحوی باشد که به آب دستی احتیاج نباشد. اگرکسی بخواهد از طریق آبیاری غیر طبیعی این محوطه یا صحرا را سبزو خرم نگهدارد، اگر قنات خشک شود و یا پمپ آب تعمیر نشود،تمام محوطه خشک می شود. سؤالی که مطرح می شود اینکه: آیا باغ های قدیمی که متکی به قنات بودند، باغ سازی پایدار نبودند؟

البته تا وقتی که چاه های قنات لایروبی شود، باغ قدیمی استواراست! پایداری در معماری مربوط می شود به مسئول بودن در طراحی و استقامت مصالح اصیل.پانل های سبک رنگی نما که بعد از مدتی رنگ پریده و کج و معوج می شوند و یا نمای ساختمانی که در منطقه ی زلزله خیز با یک زمین لرزه کوچک به هم می پاشند، آیا مربوط به معماری ناپایدار می شود و یا کم عقلی طراح؟ البته ساختمان هایی هستند که از تکنولوژی و انرژی آفتاب و باد geothermal و یا حتی امواج دریا برای گرما و سرمایش استفاده می کنند. استفاده از اسم “پایدار” در این مورد گمراه کننده است. من پیشنهاد می کنم اسم بهتری برای توجیه مساله پیدا کنیم و منظور ازمعماری پایدار را بهتر توجیه نماییم. هر اثر معماری، اگر نگهداری شود “پایدار” است و اگر تخریب شود“ناپایدار” است. اگر منظور حساسیت به گزینه های اکولوژیک و یا اجتناب از مصرف مواد نفتی برای ایجاد حرارت است. بهتر است درباره معماری نام بهتری را برای توجیه مساله جست وجو کنیم و ازترجمه های نارسا پرهیز کنیم.

منتشر شده در شماره 39، تابستان 93