مجله تخصصی معماری و ساختمان نشریه معماری و ساختمان
کیش جزیره شاد ، دکتر علی افشار
در سال های اخیر، سیاستگذاران به ویژه دولت های محلی در شهرها و مناطق سکونتی، به مفاهیم «کیفیت زندگی» و «رضایتمندی» توجه ویژه ای معطوف داشته اند، در حوزه مطالعات علمی و دانش تخصصی نیز این موضوعات و راهکارهای اندازه گیری و ارتقا آن ، همواره یکی از زمینه های مورد توجه بوده است. در این میان «شادی» به عنوان یکی از شاخص های بهبود کیفیت زندگی» مردم و میزان « رضایتمندی» آنان در نظر گرفته شده است لکن هم گفتمان های عملی و هم مطالعات علمی موضوع «شادی» را، عموما از منظر شخص و اینکه چگونه می توان شاد شد مورد بررسی و شناخت قرارداده اند، از سال ۲۰۱۳ و در ادبیات شهری، رویکردهای دیگری نیز در این زمینه مطرح شد که بر نقش و تاثیر عوامل بیرونی بر شادی افراد تمرکز داشت. از جمله مهم ترین این عوامل، تصمیمات و برنامه هایی است که با اثرگذاری بر کیفیت محیط در شهرها بر ایجاد، کاهش یا افزایش ،) شادی بر افراد جامعه تاثیرگذارند، در این مسیر، یکی از قوی ترین ایده ها توسط روزنامه نگار کانادایی چارلز مونتگومری (۲۰۱۳) در کتاب «شهر شاد» مطرح گردید. از دیدگاه این کتاب «شهرشاد» انقلابی در شیوه تفکر ما به زندگی شهری خواهد بود. از این رو، این کتاب در سال های بعد تا اکنون توسط مسئولان شهری و مردم به عنوان مرجعی برای برنامه ها و اقدامات بی شمار در شهرهای مختلفی در دنیا مورد استفاده قرار گرفته است. در این رویکرد، شادی يك كانسپت و مفهوم نامشخص نیست، بلکه معادله ای تعریف شده و قابل اندازه گیری است که مستقیما تحت تاثیر محیط ساخته شده ی پیرامون انسان است.
شهر شاد بیانگر راهبرد اصلی مونتگومری است که بالاترین سطح رضایت انسانی در کارکردن و بازی کردن با دیگران نهفته است. مونتگومری اصول شادی در شهر را اینگونه بیان می کند . يك شهر بایستی میزان خوشی و لذت ساکنان را به حداکثر رسانده و از سختی ها بکاهد. : شهر بایستی باعث ارتقای سلامتی شهروندان شود. | : شهر بایستی به ساکنان آزادی واقعی برای زندگی، حرکت و ساختن زندگی ای که آرزومندند، را بدهد. : شهر بایستی در برابر حوادث اقتصادی و زیست محیطی انعطاف پذیر باشد. : رفتار شهر بایستی به گونه ای عادلانه باشد که به همه ی مردم امکان استفاده ی برابری از فضاء خدمات، پویایی، لذت، سختی و هزینه را بدهد. : بیش از همه، شهر بایستی افراد را در ساخت و تحکیم گروه های بین دوستان، خانواده و غربيه ها تشویق کند، گروه هایی که نشان دهنده بیشترین موفقیت و فرصت در شهر هستند و به آن معنای زندگی می بخشد. • شهری که سرنوشت مشترك ما را جشن می گیرد، درها را به روی همکاری و همدلی می گشاید و با بزرگترین چالش های قرن معاصر مقابله خواهد کرد. اینگونه شهر می تواند شهری مردم پسند و شاد باشد از آنجا که در همه ی فضایی که در آن زندگی می کنیم از خیابان ها و متروهای مملو از جمعیت تا معماری ساختمان ها و احجام پیرامون ما سطح استرس، سخاوت، بخشندگی و اعتماد ما به دیگران توسط طراحی شهری شکل می گیرد، طراحی شهری می تواند نقشی کلیدی برای خلق شادی در شهر را برعهده گیرد. برمبنای این رویکرد، فصل مشترکی میان طراحی شهری و مفهوم «شادی» مطرح می شود. کیفیتی جدید از شهر با عنوان «شادی» که می تواند از يك سو در رده کیفیت های پایه طراحی شهری قرار گیرد و از سوی دیگر فراتر از مفهوم کیفیت، وضعیتی ایده آل از شهر را پیش رو قرار دهد. برای رسیدن به این وضعیت ایده آل چشم اندازی که ترسیم گردیده، عبور از ساختار ماشینی و متراکم شهر کنونی به سمت ساختارهایی طبیعی است با محوریت انسان و تعاملات اجتماعی، که مبتنی بر این شعارهای مطرح می شوند؟ شهر شاد شهریست کم کربن و سبز، شهری که از ما حفاظت می کند»،
رفت و آمد روزانه با اتومبیل برای شادی در شهر زیان آور است»، « درختان بیشتر = شادی بیشتر و ماشینهای کمتر شادی بیشتره .
بنا بر چشم انداز و اصولی که برای شهرشاد ذکر شد به نظر می رسد که توسعه جزیره کیش با توجه به ویژگی های توامان آن در زمینه برخورداری از بهترین امکانات و خدمات شهری، و از سویی در برداشتن فرصت های متعدد برای ارتباط انسان با طبیعت، و تعاملات اجتماعی و خانوادگی به صورت بالقوه در مسیر تحقق اهداف شهر شاد قرار گرفته است. از دیگر سو، کیش بر اساس تعاريف جهانی در گروه «جزایر کوچك» قرارمی گیرد که یکی از مهم ترین محور های توسعه آن مبتنی بر صنعت گردشگری است. در چهار دهه اخیر، در همه طرح های جامع جزیره کیش، گردشگری و گذران اوقات فراقت به عنوان اصلی ترین محور توسعه این جزیره در نظر گرفته شده است. امروز کیش به دلیل ارایه خدمات و امکانات، یکی از توسعه یافته ترین مقاصد گردشگری کشور به شمار می رود و این در حالی است که آرامش، نبود ترافيك شهری، جاذبه های طبیعی از جمله اصلی ترین دلایل گردشگران برای سفر و نیز اقامت در خانه های تعطیلات برشمرده شده است. افزایش روزافزون خانه های تعطیلات و جمعیت ساکن در این خانه ها به روشنی نشان دهنده ظرفیت بالای کیش برای برخورداری از آرامش و لذت و دوری از دغدغه های زندگی شهری است، در شرایطی که رفاه و امکانات يك زندگی شهری را در اختیار ساکنان آن قرار می دهد. براین اساس، با کنار هم قرار گرفتن دو مفهوم رایج در ادبیات جهانی توسعه ، « شهرشاد» و «جزایر کوچك گردشگری» و قواعد وابسته به هريك در برنامه ریزی توسعه کیش می توان به الگوی بی نظیری با عنوان جزیره شاد» رسید. جزیره کیش در مسیر توسعه خود به عنوان مقصدی برای فراغت و خوشی، گام های اولیه برای تحقق این تجسم ایده ال از زندگی شهرنشینی را برداشته است، بنابراین، با درنظر گرفتن اصول و احکام « شهرشاد» به عنوان يك چارچوب نظری برای برنامه ریزی و اقدام در جزیره کیش نشاط و سرزندگی را به برندی ارزشمند برای این جزیره بدل می سازد که حاصل آن افزایش رضایتمندی و نشاط ساکنان و گردشگران خواهد بود. بی تردید این الگوی شادی بخش که در دل خود توسعه و رشد اقتصادی را به همراه خواهد داشت به سبب هم سوبی با اهداف اقتصاد مقاومتی در سایر جزایر گردشگری و مناطق آزاد کشور نیز قابل تعمیم و الگو برداری خواهد بود
