مجله تخصصی معماری و ساختمان نشریه معماری و ساختمان
Expositional Architecture In The Age Of Technology
معماری نمایشگاه در عصر فناوری
احمد زهادی
Ahmad Zohadi
سرمقاله شماره 5 فصلنامه معماری و ساختمان
در این شماره ی مجله به معماری فضاهای نمایشگاهی پرداخته ایم : نمایشگاه پدیده ای برآمده از دوران مدرن است که بنا به ضرورت تولید و عرضه ی انبوه کالا در سده ی نوزدهم ظهور کرد. آنچه به عنوان نمایشگاه مد نظر است خاستگاه ها و ضرورت های پیچیده ی این دوران و مابعد آن را در بر می گیرد. در عصر مدرن ، مکان و فضا باز تعریف شد و نسبت آن با زیست جهان انسان و فناوری در کانون توجه قرار گرفت . بر این اساس، معماری و ساختار بصری نمایشگاه ، وجهی نمادین یافت. در واقع نمایشگاه در روزگار حاضر ، کارکردهای متنوعی دارد که حول کنش ارتباطی در عرصه های مختلف حیات بشری ، متمرکز شده است .
بیش از یکصد و پنجاه سال از نمایشگاه هاید پارک لندن که سر آغاز به نمایش در آوردن جهان تکنولوژیک بود، می گذرد . در ایران نیز فضاهای نمایشگاهی ، سنت و سابقه ای چهل – پنجاه ساله دارند . و سالانه صدها نمایشگاه مختلف در سطوح شهری ، استانی ، ملی – بین المللی در کشور برگزار می شود که به رغم تفاوت های ماهوی ، به لحاظ ارائه ی کالا ، ساختاری یکسان و شبیه سازی شده ، دارند . دلیل عمده این فرایند یکسان ساز این است که ما جز چند نمونه ی استثنایی ، نمایشگاه به مفهوم مدرن و پسامدرن نداریم . به تعبیر صریح تر معماری نمایشگاه در ایران اصالت هنری و حرفه ای نیافته است . في المثل نمایشگاه بین المللی تهران سه سردر شمالی – جنوبی – غربی دارد که هیچ گونه نشانه و نماد نمایشگاهی ای در آن ها دیده نمی شود .
اینکه نماینده ی یکی از شرکت های خارجی در هجدهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران ، در گفت و گو با «ایرنا » از کمبود امکانات فنی ، انتقاد می کند و معتقد است که نمایشگاه باید لذت دیدن را برای مخاطبان فراهم کند، دال بر کنش ارتباطی ای است که انتظار می رود در فضای نمایشگاه اتفاق بیفتد. شرکت هایی که رهسپار نمایشگاه ها می شوند جدای از اصل سودمندی به منفعت های روانی ، ذهنی و فرهنگی هم می اندیشند. آن ها خواهان استقرار غرفه هایی برخوردار از مولفه های زیبایی شناختی اند . نمایشگاه با تاسیس چند سوله و کشیدن دیوارهای پیش ساخته تعریف نمی شود . نمایشگاه به مثابه ی یک بنای جمعی به پرسش هایی پاسخ می دهد که به قول « وین اتو» گریزی از آن ها نیست . پرسش هایی مانند : مردم چگونه در فضا حرکت می کنند ؟ در فضا چه رخ می دهد ؟ تجربه ی فرد در مواجهه با محیطی فیزیکی چه مراحلی دارد و چگونه بنا از وقایع درون یا اطراف خود اثر می پذیرد؟
در نمایشگاه کتاب ، پاویونی در فضای باز با نام «چادر سینما» به چشم می خورد که با چند میل بر افراشته شده بود و پوسته ای پلاستیکی آن را مسقف کرده بود . چنین پاویونی آن هم در نمایشگاهی که حدود ده میلیون نفر بازدید کننده داشته است صرفا بیانگر فقدان روش شناسی معمارانه است . وقتی به مستندات وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری ها نگاه می کنیم کم تر با نقطه ی ابهامی در باب چگونگی فضاهای شهری ، مواجه می شویم . به نظر می رسد فعالیت فکری و تلاش حرفه ای معماران و مهندسان کشور در تدوین جامع معیارهای برنامه ریزی شهری موثر بوده و کمابیش لحاظ شده ، مع الوصف برآیند این مستندات در عرصه ی واقعیات مورد غفلت قرار گرفته است . ماجرای انتقال نمایشگاه بین المللی تهران ، طی سال گذشته با جدیت مطرح شد و بازتاب های گسترده ای در رسانه ها داشت . وجه غالب گفتمان انتقادی این بود که مکان فعلی نمایشگاه موجب ایجاد ترافیک و تصلب عبور و مرور شهروندان می شود . اما صرفا طرح این گونه مقولات و مرکزیت بخشیدن به آن ها راهگشا نیست . مساله ی محوری این است که چگونه می توان فضایی منطبق با استانداردهای بین المللی و برخوردار از مولفه های معماری معاصر به وجود آورد . به هر روی سعی کرده ایم در این شماره ابعاد مختلف معماری فضاهای نمایشگاهی را بررسی و تحلیل کنیم.
Abstract:
This issue of our magazine is exclusively about architecture of expositional spaces; exposition is a phenomenon created in modern era which developed in nineteenth century due to necessity. Exposition includes its origins and the complex necessities of this age and the succeeding ages. In the modern era, place and space were re-defined and their relationship with human environment and technology was closely studied. Consequently architecture and the visual structure of the exposition found a symbolic aspect. In fact in present times, exposition has various functions which are centralized around the communicative action in different arenas of human life. A representative of a foreign company in the eighteenth Tehran International Book Fair in an interview with IRNA criticized the shortage of technical facilities and said that architecture must provide the joy of seeing for the visitors. This is a sign of a communicative action which is expected to happen in exposition spaces. The companies which participate in an exposition in addition to commercial profit think about the psychological, mental and cultural profits. They like to have pavilions which possess aesthetic elements. Exposition is not defined with only constructing a few burrows and prefabricated walls. Exposition as a collective building, answers the questions that according to Wayne Attoe can not be overlooked; questions such as: How do people move in the space? What happens in the space? How many stages does the individualistic experience in encountering the physical environment have, and how is the building affected by the inside or outside incidents? The axial issue is how we can create a space in correspondence with international standards which possesses elements of contemporary architecture.
