زنان، خلاقیت، معماری

زنان، خلاقیت، معماری
احمد زهادی

معماری زنانه (Female architecture) اصطلاحی است که در ادبیات معماری چند دهه‌ی اخیر، تبیین و پذیرفته شده است. جین کنگ و زاها حدید از بزرگ‌ترین چهره‌هایی هستند که ساختار و فرم زنانه در معماری را با ایده‌های درخشان خود در طرح‌ها و پروژه‌هایشان به کار گرفته‌اند. کنگ به درستی گفته است؛ بدون داشتن ذهنیتی روشنفکرانه زندگی ملال‌آور و خسته کننده است. منظور او احیای زیست مکان از طریق عناصر معمارانه است؛ اینکه معمار با آفرینش یک فضای نوین بستری تازه برای زندگی پدید آورد.
با چنین رویکردی بود که پنجاهمین شماره‌ی فصلنامه تخصصی 2A را به آثار و  روایت‌های زنان معمار اختصاص دادیم. این شماره با عنوان
“Women’s Voices in Architecture and Design”
پاییز سال 2023 منتشر، و روز پنجم دسامبر همزمان با مراسم اهدای جوایز معماری 2ACAA 2023 در دانشکده هنر و معماری دانشگاه  Manipal دوبی رونمایی شد.
انتشار این شماره اختصاصی علاوه بر معرفی و انعکاس نقطه‌نظرات علمی، تحقیقاتی و تخصصی مربوط به هفتاد معمار زن از سراسر دنیا، مرجعی معتبر با موضوع معماری و طراحی است و در بایگانی تاریخ نشریات حرفه‌ای باقی می ماند.
یک نشریه تخصصی، همان‌طور که مستندات معتبر و دستاوردهای مطالعاتی خود را در قالب موضوعات مستقل ارائه می‌کند، چشم‌انداز رویدادها و وقایع تخصصی را نیز از این طریق رقم زده و پوشش می‌دهد.‌ بنابرین جایگاه یک نشریه تخصصی و سابقه‌دار از حیث اثرگذاری و ماندگاری، کاملا متفاوت با شبکه‌ها و پایگاه‌های خبری است؛ همان‌ها که چند صباحی هستند و چندی بعد در هیاهوی زمان گم می‌شوند.
بدون تردید، محتوای تولیدی و موضوعات مطروحه در نشریه‌ای مانند 2A که تدوین و تنظیم هر شماره آن ماه‌ها به طول می‌انجامد، فراسوی زمان انتشار، همواره معتبر و قابل استناد است. این نوع مواجهات بنیادین و ریشه‌ای با گرایش موضوعی و حرفه‌ای، جایگاهی ارزشمند و معنوی دارد که پرداختن بدان مستلزم داشتن ذهنیت و روش‌شناسی هدفمند است.
پنجاهمین شماره 2A به خلاقیت، توانایی و جایگاه حرفه‌ای زنان معمار، بدون لحاظ دیدگاه‌های تقلیل دهنده جنسیتی، پرداخته است؛ خوشبختانه معماران زن ایرانی طی سالیان گذشته در مسابقات بزرگ منطقه‌ای و جهانی خوش درخشیده‌اند.
هنگامی که لیلا عراقیان به عنوان طراح «پل طبیعت» برنده جایزه آقاخان شد در حقیقت بخشی از توان و خلاقیت زن معمار ایرانی در سطح جهانی آشکار گردید؛ این رویدادی بود که نقش موثر زنان در شکل‌دهی به یک جریان متفاوت در معماری آینده ایران را نشان داد و در اذهان جهانی تثبیت کرد. ما نیز در مجله 2a تلاش کردیم با برجسته‌سازی نقش زنان معمار و همگرایی میان معماران ایران، منطقه و جهان، رسالت حرفه ای خود را ایفا کنیم؛ رسالتی که برآیند دو دهه فعالیت حرفه‌ای و گفت‌وگو و تعامل با معماران بزرگ و دانشگاه‌های معتبر دنیا بوده است.